صالحان، در غیبت مُصلِح

نویسنده:  مسعود بسیطی (کارشناس علوم تربیتی و ادیان و فرق ؛    این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )

در آستانه میلاد با سعادت منجی موعود، با کمال شادمانی به استقبال میلاد مبارک آن بزرگوار رهسپاریم؛ و این نوشته مختصر، برای آشنایی بیشتر با آن حضرت و وظایف ما، در دوران غیبت آن بزرگوار تقدیم می‌شود.

 تعریف انتظار

انتظار، حالتی است روحی برای آمادگی نسبت به آنچه دوست می‌داریم و در آینده آن را خواهیم یافت. این حالت قلبی، ضدّ یأس و ناامیدی است.

شاید معنای انتظار در یک مثال ساده به خوبی روشن شود:

شخصی که در انتظار مسافری است، هر قدر که محبتش به او بیشتر باشد، در فراق او بی تاب‌تر خواهد بود و برای دیدنش مشتاق‌تر. همه چیز را مهیای رسیدن عزیزش می‌کند؛ لحظه‌ها را می‌شمارد؛ هر لحظه شعله اشتیاق در او سوزنده‌تر می‌شود، تا آنجا که خود به دنبال محبوب می‌رود و سراغش را از دیگران می‌گیرد.

انتظار «منجی موعود» نیز همین گونه است. آن کس که منتظر «مُصلِح» وعده داده شده است، باید همه چیز را مهیای ظهورش سازد: جسم و روحش را، کاشانه و دیارش را، یاران و نزدیکانش را.

 انتظار در کلام خدا

خداوند، در قرآن کریم می‌فرماید:

"پس انتظار بکشید که من هم با شما از منتظرانم" [1]

"پس انتظار بَرید که ما هم با شما منتظریم" [2]

"بگو منتظر باشید که ما هم منتظریم" [3]

و این انتظارها به روزی ختم خواهد شد که:

وعده ی خدا محقق گردد ^(نور/55) [4] ؛

نور خدا کامل شود، اگرچه کافران کراهت داشته باشند ^{(توبه/32)} [5] ؛

دین حقّ بر تمام ادیان غالب و پیروز گردد، اگرچه مشرکان را خوش نیاید ^{(توبه/33)} [6] ؛

دین خدا در سراسر گیتی گسترده شود و همگان تنها خدای یگانه را پرستش کنند ^(نور/55) [7] ؛

حق، باطل را در هم شکند ^{(انبیاء/18)} [8] ؛

و زمین به صالحان به ارث رسد ^{(انبیاء/106 و قصص/4)} [9] !

و البته ناباوران خواهند گفت:

اگر راست می‌گویید پس کِی پیروزی بزرگ وعده داده شده خواهد رسید؟ ^{(سجده/28)} [10]

و گویا نمی دانند که خداوند فرموده:

سوگند به عصر ظهور قائم^(عصر/1) [11] !

جز مومنان صالحی که یکدیگر را به حق و صبر سفارش کردند، همگان زیان‌کارند^{(عصر/2و3)} [12] ؛

پس ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صبر کنید ^{(آل عمران/200) [13]} ؛

صبری جمیل ^{(معارج/5)} [14] !

همانا کافران، روز موعود را دور می‌پندارند؛ در حالی که ما آن را نزدیک می‌بینیم ^{(معارج/6و7) [15]} .

 غیبت؛ معنا و حکمت

غیبت هدایتگر زمان، به معنای نبودن ایشان نیست. امام زمان بنا به دلایلی که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود، در غیبت و به صورت ناشناس زندگی می‌کنند. معنای غیبت ایشان، همانگونه که امام صادق – ششمین هدایتگر و جانشین پس از رسول خدا - فرموده اند این است:

"[مردم] او را می‌بینند اما نمی‌شناسند"[16].

هدایتگر این عصر، با آنکه در غیبت است، در میان کوچه و بازار راه می‌رود؛ و بر فرش‌های دوستان و معتقدان به ایشان قدم می‌گذارد[17]. این در حالی است که کسی ایشان را نمی‌شناسد. یعنی امام زمان، در میان مردم اما ناشناس زندگی می‌کند.

توجه به این نکته ضروری است که: زندگانی ناشناس و غریبانه‌ی قطب عالم هستی، شأن امامت ایشان را تعطیل نمی‌کند و امر هدایت مردم را تا ظهور به تعویق نمی‌اندازد. باب هدایت باز و هدایت‌گر، زنده است[18].

غیبت امام زمان، دلایل و حکمت‌های متعددی دارد. آنچه مسلّم است این است که وقتی خداوند بر مردم غضب کند، هدایتگر زمان را از جوار آنها دور می‌کند[19].

"جهالت دین داران، عداوت دنیا مداران و عدم یاری ائمه توسط مردمان، ... زمینه‌ی غیبت صاحب الزمان را فراهم نمود. خداوند، آخرین حجت خود را از چشم‌ها پنهان ساخت تا جان عزیزش از دستان ناپاک سفّاکان زمان در امان بماند. آخرین کوکب هدایت به امر خدا برای انجام مأموریتی مهم ذخیره شد و بدین سان عصر غیبت امام آغاز گشت." [20]

بنابراین، یکی از حکمت‌های غیبت و ناشناس زندگی کردنِ حجت خدا حفظ جان ایشان از گزند دشمنان خداست.

حکمت دیگر این است که: مردم، در بوته آزمایش و امتحان‌های این عصر، خالص‌تر و پیرایسته‌تر شوند. بدین وسیله منتظران حقیقی از مدعیان دروغی بازشناخته می‌شوند و ایمان‌دارانِ راستین از آزمون‌های الهی پیروزمندانه بیرون خواهند آمد.

حال، جا دارد از خود بپرسیم:

ما جزو کدام دسته قرار داریم؟ منتظران راستین یا مدعیان دروغین؟

آیا برای استقبال از این مهمانِ گرامی ـ که میزبان عالم وجود است ـ دل و جان خود را آماده ساخته‌ایم؟ آیا به وظایف خود، در این دوره ی خطیر واقفیم؟

 وظایف منتظران

وظایفی که منتظرِ صالح در عصر غیبت مُصلح، به عهده دارد، متعدد است؛ که در این مقال، به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم. [21]

حفظ ارتباط قلبی با امام زمان ^{علیه السلام}

منتظران موعود، پیوسته با مصلح موعود پیوند قلبی دارند و هیچگاه این گوهر ارزنده (پیوند قلبی با امام) را از دست نمی‌دهند.

آنچه باعث تقویت این پیوند قلبی می‌شود، محبت به امام  و زنده نگاه داشتن یاد ایشان است.

محبت به هدایتگر زمان، به صورت فطری در نهاد مردم وجود دارد[22]؛ اما غفلت، سبب کم‌رنگ شدن این محبت می‌شود. شناخت ویژگی های امام  و یاد کردن از ایشان در مواقع مختلف و به بهانه‌های متفاوت، محبت و ارتباط قلبی با منجی را تقویت می‌کند.

انتظارمداوم ظهور منجی

باید پیوسته منتظر ظهور منجی موعود باشیم. و هر لحظه خود را برای آن واقعه عظیم، شیرین و بی مانند آماده سازیم.

پروردگار متعال، هدف خلقت بشر را «عبادت» بیان کرده، می‌فرماید:

"و جنّ و انس را نیافریدم مگر براى این كه [مرا] عبادت کنند"[23]

و مبیّن قرآن – رسول خدا – برترین عبادت را انتظار فرج بیان کرده است:

"افضل العباده انتظار الفرج"[24]

بنابراین، انتظار فرج، رسیدن به بالاترین عبادت و دستیابی به هدف خلقت است.

بدیهی است انتظاری که خمودگی و انفعال به همراه داشته باشد، مدّ نظر خدا و رسولش نیست؛ بلکه انتظار، باید با امید، پویایی، توجّه و توکل همراه باشد.

"نخستین مرحله‌ انتظار پویا، این است که آدمی دست خدا را بسته نداند، از رحمت بی‌پایانش ناامید نگردد و به اینکه او چاره سازِ هر بیچاره‌ای است ایمان داشته باشد. اما بالاترین درجه‌ انتظار، آن است که انسان با داشتن توکل و امید، خود نیز همّت کند و بستری مهیا سازد تا فرج حاصل شود ... تذکر به مردم درباره‌ شناخت و عمل به حقوق خدا و امام زمان، جامعه را به جامعه‌ای منتظر مبدّل می‌کند. جامعه‌ای که رنگ و بوی ظهور خواهد داشت." [25]

دعا و درخواست از خالق یکتا برای تعجیل در ظهور منجی

منجی موعود، خود از مردمان خواسته برای فرج دعا کنند و فرموده:

"برای فرج، بیشتر دعا کنید؛ همانا گشایش کار شما نیز در آن است"[26]

درس مهمی که از این کلام هدایتگر زمان می‌گیریم، آن است که دعا برای تعجیل ظهور، نه تنها برای زودتر فرا رسیدن آن روز تاریخیِ راحت انسانها و حاکمیت عدل در تمام جهان اثر دارد؛ بلکه وسیله‌ای برای حل مشکلات فردی و اجتماعی انسان‌ها در زمان غیبت نیز خواهد بود.

به عبارت دیگر، هر کس به حلّ مشکلات خود می‌اندیشد، برای حلّ آن مشکل، کوتاه‌ترین راه، دعا برای راحتی و آسایش آن مصلح موعود است.

خدای مهربان، آنگاه که کسی را به یاد منجی موعود و در حال دعا کردن برای آن بزرگوار ببیند، خواسته آن فرد منتظر را نیز بسیار بهتر از آنچه خودش خواسته است، بر می‌آورد.

برای دعا در حق مصلح موعود، می‌توان به زبان مادری از خدا درخواست کرد؛ و یا می‌توان از دعاهایی که در این باب سفارش شده، استفاده نمود. مانند: دعای مشهور اللّهمَّ کُن لِوَلِیِّک[27]، دعای عهد[28]، دعای ندبه[29]، زیارت آل یاسین[30] و ...

شناخت هدایتگر زمان

پیامبر رحمت فرموده‌اند:

"هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی از دنیا رفته است"[31]

این کلام جاودانه پیامبر، یکی از وظایف مهم ما را یادآور می‌شود. وظیفه‌ای که نوعا از آن غافلیم.

تردیدی نیست که شناخت امام زمان فقط به معنای دانستن نام ایشان، نام پدر و مادر و تاریخ تولد ایشان نیست. چراکه هر فرد کافر و منافقی می‌تواند این خصوصیات را یاد بگیرد؛ همچنانکه دشمنان و منکرانِ امامان نیز عموما تا این اندازه درباره‌ آن‌ها، شناخت داشته‌اند.

آنچه مهم است، شناخت آن حضرت به عنوان هدایتگر زنده زمان است؛ و اینکه ایشان حقوق فراوان از جمله حق حیات و زندگی به گردن ما دارد. مانند پدری مهربان، دست عنایتش بر سر ماست، و مانند برادری دلسوز، برای حل مشکلات ما اقدام می‌کند؛ بی آنکه ما متوجه این همه عنایت از جانب آن بزرگوار باشیم.

وقتی آن بزرگوار، در حقّ ‌ما این همه احسان و توجه می‌کند، در حالی که هیچ نیازی به ما ندارد، آیا سزاوار است مایی که سر تا پا به ایشان نیاز داریم، حقوقی را که به گردن‌مان دارد، نادیده بگیریم؟

از همین رو یکی از وظایف منتظران شناخت ویژگی‌های هدایتگر عصر و حقوق ایشان است.

تلاش در حلّ مشکلات مردم

مردم هر عصری، فرزندان هدایتگر آن زمان محسوب می‌شوند.[32] بنابراین، اگر کسی در جهت حلّ مشکلات مردم بکوشد، قلب مبارک حجت زمان را شاد کرده است. کمک به حلّ مشکلات مردم – خصوصا دوستداران هدایتگر زمان – همواره نیازمند امکاناتِ مالیِ فراوان نیست؛ گاهی با مشورت، همفکری و همراهی گرفتاری مردم مرتفع می‌شود.

زندگی آنگاه زیبا می‌شود که به نیت شاد کردنِ قلب مبارک هدایتگر زمان ـ که قلب عالم است ـ شادی را در دل‌های همه مردم، به ویژه دوستداران و منتظران آن حضرت وارد کنیم.

سعی در خدمت به هدایتگر زمان

اهتمام به خدمت کردن آن حضرت؛ و اقامه یاد ایشان در تمام ایام ـ به ویژه در ایام میلاد آن بزرگوار ـ از دیگر وظایف ما، به شمار می‌آید. هر کسی می‌تواند در حد امکانات خود، نام و یاد آن بزرگوار را لااقل در محیط خانه و خانواده خود ـ زنده سازد. البته اگر بیش از آن نیز در وُسع کسی باشد، باید نسبت به آن اقدام نماید.

برای بیان اهمیت اهتمام به خدمت به مهدی ^{علیه السلام}، کافی است به حدیث شکوهمندی از امام صادق – ششمین هدایتگر و جانشین پس از رسول خدا - دقت کنیم که فرمود:

"اگر قائم ^{علیه السلام} را درک می‌کردم، تمام ایام حیاتم را در خدمت به او صرف می‌کردم" [33].

جایی که آن امام معصوم، اینگونه برای خدمت به فرزند خود – منجی موعود -، اشتیاق نشان دهد، ما که امّت آن امامِ همام هستیم، برای این خدمتگزاری چگونه باید بکوشیم؟!

تربیت نسل مهدوی

تا زمانی که مردم، نسبت به امر ظهور منجی موعود بی‌تفاوت باشند، خداوند امر فرج ایشان را به منتها الیه ممکن می‌اندازد.

در راستای احیای یاد امام در اذهان و تشویق مردم به طلب ظهور مصلح موعود، تربیت نسلی مهدوی ضروری می‌نماید. نسلی که به یاد هدایتگر عصرش باشد؛ شوق دیدار منجی را داشته باشد؛ کمر به خدمت آن بزرگوار بندد و ...

این جهاد عظیم – تربیت نسل مهدوی – به امکانات فوق العاده‌ای نیاز ندارد. اگر هر کسی وظیفه خود را در تربیت فرزندانش در این مسیر، به خوبی انجام دهد، این امر محقق می‌گردد و نسل آینده، همگی در طلب منجی و یاریِ او همدل و هم زبان خواهند شد.

یقینا بسیاری از مشکلات فعلی ما ـ در زمینه فرهنگی و اعتقادی و اجتماعی ـ به دلیلِ غفلت از این اصل اساسی است. اگر خانواده خود را با نام و یادِ امام عصر ^{علیه السلام} آشنا کنیم، و پیوسته به یاد آن حضرت بیاندازیم، بسیاری از مشکلات‌مان حل می‌شود.

آن حضرت به یکی از یاران مخلص خود فرموده‌اند:

"نَصَرتَنا، فَنَصَرناک"[34]: تو ما را یاری کردی، پس ما هم به یاریِ تو شتافتیم!

هر کس در یاری هدایتگر زمان خود بکوشد، مشمول همین احسان حضرتش خواهد بود. و نظر عنایت آن بزرگوار، خود، هر گره کوری را خواهد گشود.

 سخن آخر

همان طور که گفته شد وظایف ما در برابر مصلح موعود، بیش از آن است که در این نوشتار مختصر بگنجد؛ اما گفته خود را با این فراز از دعای «نُدبه» متبرک می‌سازیم که:

"خداوندا! یاری‌مان فرما تا حقوق آن حضرت را در محضر مقدسش ادا کنیم"[35].

حقوق آن بزرگوار به گردن ما از یک طرف، و بی توجهی ما به آن عزیز از یاد رفته از طرف دیگر، عرق شرم را بر چهره‌هامان نشانده است.

در روزگار تراکم اشتغالات روزمره دنیوی، گاهی این حقیقت از یاد می‌رود که ما، بر سر سفره احسان مهدی ^{علیه السلام} نشسته‌ایم، و از یاد می‌بریم که میزبانِ گرامیِ ما، این حقّ را به گردن ما دارد که به یاد او باشیم؛ که یاد او خود، گره‌گشای مشکلات ما، در دنیا و آخرت است.

در نظر بگیریم که بر سر سفره بزرگواری نشسته‌ایم، و همواره نمک خورده و نمکدان شکسته‌ایم. در این حال، آیا روی نگاه کردن به آن بزرگوار را داریم؟

از سوی دیگر، می‌دانیم که او شاهد و ناظر اعمال ماست، و با وجود این همه غفلت و بی حرمتی، او عنایتش را به ما، دم به دم افزون می‌سازد.

در چنین شرایطی، شرمنده از کارنامه سیاه خود، بر در خانه آن بزرگ‌زاده می‌رویم، و به همان زبانی با حضرتش سخن می‌گوییم که روزی حرّ با هدایتگر عصرش - امام حسین ^{علیه السلام} - سخن گفت. یعنی به زبانِ شرمندگی و عرض پوزش، و به قصدِ تجدید نظر در زندگیِ روزمره خودمان، که از روح و معنویت تهی شده است.

یقین داریم که آن بزرگِ بزرگوار، که آیتی از کرامتِ خدای کریم و حجتی از مهربانی ‌آفریدگار مهربان است، همه پناه آورندگان را به پیشگاه خود می‌پذیرد.

با کلامی از زیارت روز جمعه خطاب به حضرتش عرض می‌کنیم:

"و شما ـ ای مولای من ـ بزرگ و فرزند بزرگان هستید؛ و خدا به شما امر فرموده که مهمان و پناهنده را به پیشگاه خود بپذیرید. و من، مهمان شما هستم و به درگاه شما پناه آورده ام. پس مرا مهمان کنید و پناه دهید."[36]

بار دیگر، این میلاد خجسته را به شما تبریک می‌گوییم؛ و امیدواریم مطلع نورانیِ خورشید نیمه شعبان، سبب تجدید حیات ما باشد؛ و خدای مهربان، ظهور او را نزدیک فرماید. و این چنین جهان را به دست آخرین هدایتگر الهی پر از قسط و عدل گرداند.

• < قبلی
• بعدی >