[1] "... إِبْلِیسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ": قرآن کریم، سوره کهف، آیه 50.

[2] خداوند متعال فرموده هم جنّ و هم انسان را برای عبودیت خدا آفریده: "وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیعْبُدُونِ": قرآن کریم، سوره ذاریات، آیه 56.

[3]امیر مومنان می‌فرمایند: "فَاعْتَبِروا بِمَا كَانَ مِنْ فِعْلِ اللهِ بِإِبْلِیسَ، إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِیلَ، وَجَهْدَهُ الْجَهِیدَ، وَكَانَ قَدْ عَبَدَ اللهَ سِتَّةَ آلاَفِ سَنَة، لاَ یدْرَى أمِنْ سِنِی الدُّنْیا أَمْ مِنْ سِنِی الاْخِرَةِ، عَنْ كِبْرِ سَاعَة وَاحِدَة" یعنی: پس، از آنچه خداوند نسبت به ابلیس انجام داد، عبرت گیرید، زیرا اعمال فراوان و کوشش‌های مداومش را با تکبر از بین برد. او شش هزار سال عبادت کرد که مشخص نیست که از سالهای دنیا یا آخرت است، اما با ساعتی تکبر همه را نابود کرد: نهج البلاغه، خطبه 192 (قاصعه)، ص 287.

[4] از امیر مومنان سوال شد اسم ابلیس در آسمان چه بود، فرمودند: "كَانَ اسْمُهُ‏ الْحَارِث‏": بحارالانوار، ج 10، ص 76.

[5]امام صادق ^{علیه السلام}‌ می‌فرمایند: "فَإِنَّ إِبْلِیسَ كَانَ مَعَ الْمَلَائِكَةِ فِی السَّمَاءِ یعْبُدُ اللَّهَ وَ كَانَتِ الْمَلَائِكَةُ تَظُنُّ أَنَّهُ مِنْهُمْ وَ لَمْ یكُنْ مِنْهُمْ فَلَمَّا أَمَرَ اللَّهُ الْمَلَائِكَةَ بِالسُّجُودِ لِآدَمَ أَخْرَجَ مَا كَانَ فِی قَلْبِ إِبْلِیسَ مِنَ الْحَسَدِ فَعَلِمَتِ الْمَلَائِكَةُ عِنْدَ ذَلِكَ أَنَّ إِبْلِیسَ لَمْ یكُنْ مِنْهُمْ ... ‏" یعنی: همانا ابلیس همراه ملائکه در آسمان خدا را عبادت‌ می‌کرد و فرشتگان گمان‌ می‌کردند که ابلیس از جنس آنهاست اما اینگونه نبود. هنگامی که خداوند به ملائک امر فرمود بر آدم ^{علیه السلام} سجده کنند، آن حسدی که در دل ابلیس بود، آشکار گشت. پس فرشتگان دانستند که ابلیس از آنها نیست ...: تفسیر برهان، ج 1، ص 170 و 171، ذیل آیه 34 سوره‌ی بقره. ؛ بحارالانوار، ج 60، ص 273.

[6]"قَالَ أَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِینًا" یعنی: آیا كسى را سجده كنم كه از گِلى آفریدى؟: قرآن کریم، سوره اسراء، آیه 61.

[7]"قَالَ أَنَا خَیرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِی مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِینٍ"یعنی: [ابلیس] گفت من از او بهترم. مرا از آتش آفریده‏اى و او را از گِل خلق کرده‌ای: قرآن کریم، سوره ص، آیه 76.

[8]بنگرید به پاورقی شماره 5.

[9] برای آشنایی با ماجرای خلقت حضرت آدم و سرپیچی شیطان از سجده بر او بنگرید به: «چرا خدا به شیطان دستور داد بر یک موجود گِلی، سجده کند؟ » و «آیا شیطان که حاضر نشد غیر از خدا به کسی سجده کند، مستحقّ مجازات بود؟ » در همین سایت.

[10]شیطان از ریشه‌ی «ش ط ن» و به معنای دور از حق و بعید از رحمت الهی است: مصباح اللغه، ذیل واژه «شطن». ؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 6، ص 60، ذیل واژه «شطن».

[11]ابلیس از ریشه‌ی «بلس» به معنای یأس و ناامیدی است: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 1، ص 330، ذیل واژه «بلس». ؛ مفردات راغب، ص 143، ذیل وازه «بلس». ؛ رسول خاتم می‌فرمایند به شیطان از این رو ابلیس می‌گویند که "أُبْلِسَ مِنَ الْخَیرِ كُلِّهِ‏" یعنی: از همه‌ی خیر ناامید شد: بحارالانوار، ج 60، ص 226. ؛ و امام باقر ^{علیه السلام} نیز می‌فرمایند: "... لِأَنَّه‏ أُبْلِسُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا یرْجُوهَا" یعنی: [ابلیس را ابلیس می‌نامند] چون از رحمت خدا مأیوس شد و قطع امید کرد:بحارالانوار، ج 46، ص 352.

[12]"فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِینَّهُمْ أَجْمَعِینَ إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ" یعنی: به عزتت سوگند که همه را اغوا خواهم کرد مگر بندگانی از آنها را که خالص شان گردانیده ای: قرآن کریم، سوره ص، آیات 82 و 83. ؛ "... لأُزَینَنَّ لَهُمْ فِی الأَرْضِ وَلأُغْوِینَّهُمْ أَجْمَعِینَ" یعنی: در زمین [گناهان] را برای‌شان زینت‌‌‌ می‌دهم و همه را گمراه‌‌‌ می‌کنم: قرآن کریم، سوره حجر، آیه 39.

اضافه کردن نظر